Հայաստանը և Կենտրոնական Ասիայի երկրները 1990–ական թվականներին

Abstract

Խորհր­դա­յին Միութ­յան փլու­զու­մից հե­տո նո­րաս­տեղծ պե­տութ­յուն­նե­րի ար­տա­քին քա­ղա­քա­կա­նութ­յան հիմ­նա­կան գոր­ծա­ռույթն էր դաշ­նա­կից­նե­րի և տն­տե­սա­կան գոր­ծըն­կեր­նե­րի փնտրտու­քը։ Հա­մախմբ­ման հա­մե­մա­տա­բար հա­ջող փորձ ձեռ­նար­կե­ցին Կենտ­րո­նա­կան Ա­սիա­յի հինգ երկր­նե­րը։ Հոդվածում բա­ցատր­վում է, ին­չու Կենտ­րո­նա­կան Ա­սիա, այլ ոչ մեզ սո­վոր՝ Մի­ջին Ա­սիա։

Հա­յաս­տա­նի հա­մար դրանք քա­ղա­քա­կան ա­ռու­մով եր­բեք գե­րա­կա­յութ­յուն­նե­րի ցան­կում չեն ե­ղել, սա­կայն տնտե­սա­կան ա­ռու­մով Թուրք­մենս­տա­նը եր­րորդն էր մեր երկ­րի հա­մար՝ լի­նե­լով գա­զի հիմ­նա­կան մա­տա­կա­րա­րը։ Հա­յաս­տանն էլ չէր մտնում այդ պե­տութ­յուն­նե­րի հե­տաքրք­րութ­յուն­նե­րի շրջա­նա­կի մեջ։ Միա­ժա­մա­նակ, ե­ղան մի շարք այ­ցեր․ պատ­մութ­յան մեջ մտավ Թուրք­մենս­տա­նի նա­խա­գահ Նի­յա­զո­վի այ­ցը Հա­յաս­տան 1996 թ․ մար­տին, որն ընդ­հան­րա­պես ա­ռա­ջինն էր այ­ցե­լած երկր­նե­րի ղե­կա­վար­նե­րի ցան­կում։ Հե­տաքրք­րա­կան էր նաև Ղրղզս­տա­նի նա­խա­գահ Ա­կա­ևի այ­ցը, ով մահ­մե­դա­կան երկր­նե­րի ղե­կա­վար­նե­րից ա­ռա­ջինն այ­ցե­լեց Ե­ղեռ­նի հու­շա­հա­մա­լիր։ Նշ­վում են Ղա­զախս­տա­նի նա­խա­գահ Նա­զար­բա­ևի միջ­նոր­դա­կան ջան­քերն՝ ուղղ­ված Ղա­րա­բաղ­յան հիմ­նա­հար­ցի խա­ղաղ կար­գա­վոր­մա­նը։ Խոս­վում է է­ներ­գե­տիկ անվ­տան­գութ­յան մա­սին։ Հի­շա­տակ­վում է նաև Կենտ­րո­նա­կան Ա­սիա­յի երկր­նե­րի հայ­կա­կան սփյուռ­քը, ո­րը, ցա­վոք, քա­ղա­քա­կան նե­րուժ չու­նի։ Այ­սօր էլ այդ պե­տութ­յուն­նե­րի հետ հա­րա­բե­րութ­յուն­ներն ա­ռանձ­նա­պես ջերմ չեն։