Սահմանադրական պատասխանատվության ինստիտուտը Հայաստանի Հանրապետությունում

Abstract

Իրավաբանական պատասխանատվության համալիր ինստիտուտը, պատասխանատվության առանձին տեսակներով հանդերձ, իրավունքի ընդհանուր համակարգի օրգանական մասն է: Մասնագիտական գրականության մեջ գերակշռող է հետևյալ մոտեցումը. իրավաբանական պատասխանատվությունը պետական հարկադրանքի միջոց է, որը կիրառվում է իրավախախտ սուբյեկտի նկատմամբ1 ։ Ըստ ակադեմիկոս Վ. Ս. Ներսեսյանցի. «Իրավաբանական պատասխանատվությունը խախտված նորմի սանկցիայով նախատեսված և իրավասու պետական մարմնի կամ պաշտոնատար անձի կողմից պատշաճ դատավարական-իրավական կարգով իրավախախտի նկատմամբ կիրառվող իրավական հարկադրանքի միջոցն է» 2 : Իրավաբանական պատասխանատվության հատուկ տեսակ է սահմանադրական պատասխանատվությունը. այն կարելի է բնութագրել որպես սահմանադրաիրավական հարկադրանքի միջոց, որը կիրառվում է այն դեպքում, երբ սուբյեկտը փաստացի սահմանադրական իրավախախտում է կատարում։ Իսկ երբ սուբյեկտը քաղաքական կամ այլ պաշտոնում ընտրվելու կամ նշանակվելու ուժով ինքն է կամավորությամբ ստանձնում իր սահմանադրական պարտականությունների կատարման պատասխանատվությունը, ապա դրսևորվում է սահմանադրական պատասխանատվության ոչ թե նեգատիվ (հարկադրական), այլ պոզիտիվ (պրոսպեկտիվ՝ ապագայում, ժամանակի մեջ դրսևորվող, կամավոր) ձևը։ Այսինքն՝ կարող ենք սահմանել, որ սահմանադրական պատասխանատվությունն իրավաբանական պատասխանատվության ինքնուրույն և առանձնահատուկ տեսակ է, որն ունի իրացման երկու ձև՝ պոզիտիվ կամ կամավոր և նեգատիվ կամ հարկադրական։ Կամավոր ձևը սահմանադրական իրավանորմերի պահանջները պատշաճ կատարելն է, դրանք պահպանելը, որը դրսևորվում է սահմանադրական իրավահարաբերությունների սուբյեկտների իրավաչափ վարքագծում։