ԺՈՂՈՎՐԴԻ ՌԵԻՍԸ. ՌԵՋԵՓ ԹԱՅԻՓ ԷՐԴՈՂԱՆԻ ԽՈՐՀՐԴԱՆՇԱԿԱՆ ՏԻՏՂՈՍԻ ԴԵՐԸ ԹՈՒՐՔԱԿԱՆ ՔԱՂԱՔԱԿԱՆ ՄՇԱԿՈՒՅԹՈՒՄ

Վարուժան Գեղամյան

doi:10.46991/jos.2023.24.2.348

Authors

Վարուժան Գեղամյան Երևանի պետական համասլարան

DOI:

https://doi.org/10.46991/jos.2023.24.2.348

Keywords:

քաղաքական մարդաբանություն, խորհրդանիշներ, խոսույթներ, Թուրքիայի քաղաքական պատմություն, ավտորիտարիզմ, անձի պաշտամունք, իսլամ, ազգայնականություն

Abstract

Հոդվածում վերլուծության է ենթարկվում Թուրքիայի Հանրապետության նախագահ Ռեջեփ Թայիփ Էրդողանին վերագրվող «ռեիս» տիտղոսը։ Դիտարկելով այն որպես խորհրդանիշ՝ քննարկվում է «ռեիսի» պարունակած խոսույթային իմաստները և դրանց տեղը թուրքական քաղաքական մշակույթում։ Հեղինակի հիմնական թեզն այն է, որ «ռեիսի» կիսապաշտոնական խորհրդանիշը գիտակցաբար կառուցարկվում է թուրքական իշխող վերնախավի կողմից՝ թե՛ անձամբ Էրդողանի, թե՛ իշխող ուժի իշխանության և դավանած գաղափարախոսությունների լեգիտիմացման և դրանց շուրջ հանրային աջակցության ապահովման նպատակով։

References

Աղայան Է., Արդի հայերենի բացատրական բառարան, Երևան, 1976:

Գեղամյան Վ., «Երկրորդ մարդը». անձի պաշտամունքը և միջկուսակցական պայքարը Թուրքիայում 1938-1950 թթ., Արևելագիտության հարցեր, հ. X, 2015, 76-96

Գեղամյան Վ., «Նոր ռեիսի ժամանակը». Ռ.Թ. Էրդողանի անձի պաշտամունքը ժամանակակից Թուրքիայում, Ստրատեգ, 1 (1),2018, 101-111

Бочаров В., Имя как символ власти // Антропология власти. Хрестоматия по политической антропологии, (ред. Бочаров В.В.), Том 1, Издательство Санкт-Петербургского университета, 2006, 296-305

Гегамян В., Площадь Таксим и образы власти: урбанистическая реконструкция как средство и пространство коммуникации в кемалистской Турции, Клио, No 4 (124), 2017, 72-78

Цибенко В., Конструирование идеологического дискурса о воображаемой географии в Турции, Международная аналитика, 13(3) (2022), 130-144

Колоницкий Б., Символы власти и борьба за власть. К изучению политической культуры российской революции 1917 года, СПб., 2001

Adams M., Power, Politeness, and the Pragmatics of Nicknames, Names. A Journal of Onomastics, 57:2, 2009, 81-91

Arısan M., Populism, victimhood and Turkish foreign policy under AKP rule, Turkish Studies, 23:5, 2022, 681-700

Civelek C., “My heart is with the Reis [Erdoğan] in Turkey, but in Austria I’m with Ludwig”: Question of representation and Turkish conservative groups in Vienna’s 2020 local elections, Plattform für Kulturen, Integration und Gesellschaft, 1 (2021), https://alumni-ksa.univie.ac.at/assa/ausgaben/ kommentare/my-heart-is-with-the-reis-erdogan-in-turkey-but-in-austria-im-with-ludwig-question-of-representation-and-turkish-conservative-groups-in-viennas-2020-local-elect/ (վերջին մուտքը՝ 20.10.2023)

Danforth N., The Outlook for Turkish Democracy: 2023 and Beyond, Washington Institute for Near East Policy, March 2020, PN 77, 26.03.2020, https://www.washingtoninstitute.org/policy-analysis/outlook-turkish-democracy-2023-and-beyond (վերջին մուտքը՝ 20.10.2023)

Demir V., Freedom of the Media in Turkey Under the AKP Government, in Human Rights in Turkey. Assaults on Human Dignity (ed. Aydin H., Langley W.), Springer, 2021, 51-88

Dinçer O.B., The legacy of the Arab uprisings on Turkey’s foreign policy: Ankara’s regional power delusion, Cambridge Review of International Affairs (2022), DOI: 10.1080/09557571.2022.2145180

Eissenstat H., Recep Tayip Erdoğan. From “illiberal democracy” to electoral authoritarianism (born 1953), in Dictators and Autocrats. Securing Power across Global Politics (ed. Larres K.), Routledge, 2022, 367-383

Elder Ch., Cobb R., The Political Use of Symbols, New York, 1983

Encyclopedia of Islam, Volume VIII, E. J. Brill, 1995

Hardy R., Webber D., Is It “President” or “president” of the United States, Presidential Studies Quarterly 38, no. 1 (2007), 159-182

Hobsbawm E., Introduction. Inventing Traditions, in The Invention of Tradition (ed. Hobsbawm E., Ranger T.), Cambridge University Press, 2012, 1-14

Karimov N., The investigation on the nexus of ultra-nationalist groups, organized crime, and state in Turkey, Universita Degli Studi Di Bergamo, MA dissertation, 2021, https://www.researchgate.net/publication/ 355587008_The_investigation_on_the_nexus_of_ultra-_nationalist_groups_ organised_crime_and_state_in_Turkey (վերջին մուտքը՝ 20.10.2023)

Karakaya Y., The conquest of hearts: the central role of Ottoman nostalgia within contemporary Turkish populism, American Journal of Cultural Sociology, 8, 2020, 125–157

Kocamaner H., The Politics of Family Values in Erdoğan’s New Turkey, Middle East Report, N 288, 2018, https://merip.org/2018/12/the-politics-of-family-values-in-erdogans-new-turkey/ (վերջին մուտքը՝ 20.10.2023)

Lerner, M., Constitution and court as symbols. Yale Law Review 46 (1937), 1290-1319, In Bobbs-Merrill Reprint Series in the Social Sciences, PS 167

Leslie P., Skipper J., Toward a Theory of Nicknames: A Case for Socio-Onomastics, Names, 38:4, 1990, 273-282

Oxford Bibliographies, https://www.oxfordbibliographies.com (վերջին մուտքը՝ 20.10.2023)

Selçuk O., Hekimci D., Erpul O., The Erdoğanization of Turkish politics and the role of the opposition, Southeast European and Black Sea Studies, 19:4 (2019), 541-564

White J., Islamist Mobilization in Turkey: A Study in Vernacular Politics. Seattle: University of Washington Press, 2002

White J., Muslim Nationalism and the New Turks, Princeton University Press, 2014

Yabanci B., At the Intersections of Populism, Nationalism and Islam: Justice and Development Party and Populist Reconfiguration of Religion in Politics, British Journal of Middle Eastern Studies, 50:2, 2023, 351-375

Yilmaz I., Bashirov G., The AKP after 15 years: emergence of Erdoganism in Turkey, Third World Quarterly, 39:9, 2018, 1812-1830

Zürcher E. J., In the name of the father, the teacher and the hero. The Atatürk personality cult in Turkey, in Political Leadership, Nations and Charisma (ed. Ibrahim V., Wunsch M.), Routledge, 2012, 129-142

Besil H., Özbay Ö., R. Tayyip Erdoğan. Bir Liderin Doğuşu, İstanbul, 2017

İslam Ansiklopedisi, 34. cilt, İstanbul, 2007

Kubbealtı Lugatı, http://lugatim.com (վերջին մուտքը՝ 20.10.2023)

Oğuz, C., Türkiye’de Siyasi Liderlere Takılan Lakapların Siyasal İletişim Açısından İncelenmesi, R&S - Research Studies Anatolia Journal, Vol:1, Issue:2, 2018, 84-94

Özger O., AKP siyasetinde popülist bir inşa pratiği olarak Milli İrade Söylemi, Moment Dergi, Yıl 2021, Cilt: 8 Sayı: 1 - Erkeklikler - 1, 330-352

Türk Dil Kurumu Sözlükleri, https://sozluk.gov.tr/ (վերջին մուտքը՝ 20.10.2023)

Yaşlı F., AKP, Cemaat, Sünni-Ulus. Yeni Türkiye Üzerine Tezler, İstanbul, 2014

, لسان العرب لابن منظور arabiclexicon.hawramani.com (վերջին մուտքը՝ 20.10.2023)

Akyol M., Coming soon: Erdogan 'The Chief', Al Monitor, 13.02.2017, https://www.al-monitor.com/originals/2017/02/turkey-erdogan-movie-boost-cult-personality.html (վերջին մուտքը՝ 20.10.2023)

Koru S., Erdoğan's Unofficial Title, Kültürkampf, 09.11.2023, https://kulturkampftr.substack.com/p/erdogans-unofficial-title (վերջին մուտքը՝ 20.10.2023)

Whither Erdogan? Regional Leadership and the struggle for Arab Hearts and Minds, Arab Barometer, 21.04.2021, https://www.arabbarometer.org/2021/04 /whither-erdogan-regional-leadership-and-the-struggle-for-arab-hearts-and-minds/ (վերջին մուտքը՝ 20.10.2023)

Kaplan H., Tayyip nasıl ‘Reis’ oldu?, Sabah, 17.03.2014, https://www.sabah.com.tr/aktuel/2014/03/17/tayyip-nasil-reis-oldu (վերջին մուտքը՝ 20.10.2023)։

Korkmaz M, REİS’LE DEVAM, 29.05.2023, https://www.konyaninnabzi. web.tr/kose-yazilari/reisle-devam-889 (վերջին մուտքը՝ 20.10.2023)

Yalçın S., “Reis Erdoğan”, Sözcü, 09.10.2015, https://www.sozcu.com.tr/ 2015/yazarlar/soner-yalcin/reis-erdogan-954875/ (վերջին մուտքը՝ 20.10.2023)

Antoloji, https://www.antoloji.com/arama-detay/sayfa-1/?yer=2&arama=reis (վերջին մուտքը՝ 20.10.2023)

‘Reis kazandı’ dedi, bir de söz verdi, Habercim19, 29.05.2023, https://www.habercim19.com/gundem/reis-kazandi-dedi-bir-de-soz-verdi-h74920.html (վերջին մուտքը՝ 20.10.2023)

'Reis ne zaman derse yine nöbete geleceğiz', Anadolu Ajansı, 05.08.2016, https://www.aa.com.tr/tr/15-temmuz-darbe-girisimi/reis-ne-zaman-derse-yine-nobete-gelecegiz/621972 (վերջին մուտքը՝ 20.10.2023)

‘Reisçi’ rektörün yerine TÜRGEV’in üniversitesinden atama, Sözcü, 24.06.2020, https://www.sozcu.com.tr/2020/gundem/reisci-rektorun-yerine-turgevin-universitesinden-atama-5891797/ (վերջին մուտքը՝ 20.10.2023)

“Siyasi tercihi ne olursa olsun 85 milyonun her bir ferdi seçimin kazananı olmuştur”, TCCB, 06.06.2023, https://www.tccb.gov.tr/haberler/410/147410/-siyasi-tercihi-ne-olursa-olsun-85-milyonun-her-bir-ferdi-secimin-kazanani-olmustur- (վերջին մուտքը՝ 20.10.2023)

AK Parti’nin başarısı manşetlerde, AK Parti, 14.06.2018, akparti.org.tr/galeriler/foto-galeri/ak-parti-nin-basarisi-mansetlerde-2018-06-14-00-00-00/ (վերջին մուտքը՝ 20.10.2023)

AKP'li belediye tarafından tapulu arazilerine el konulan Hürriyet köyü sakinleri, Erdoğan'ın mitingine alınmadı, T24, 21.01.2023, https://t24.com.tr/haber/akp-li-belediye-tarafindan-tapulu-arazilerine-el-konulan-hurriyet-koyu-sakinleri-erdogan-in-mitingine-alinmadi,1086855 (վերջին մուտքը՝ 20.10.2023)

Baba, Karaoğlan, Reis'ten sonra Türk siyasetinde yeni lakap: Piro, Independent Türkçe, 25.04.2023, https://www.indyturk.com/node/626841/siyaset/baba-karao%C4%9Flan-reisten-sonra-t%C3%BCrk-siyasetinde-yeni-lakap-piro (վերջին մուտքը՝ 20.10.2023)

Başbakan Erdoğan: Biz bir aileyiz, kırgınlıklar olması doğal, Milliyet, 16.05.2008, https://www.milliyet.com.tr/siyaset/basbakan-erdogan-biz-bir-aileyiz-kirginliklar-olmasi-dogal-545122 (վերջին մուտքը՝ 20.10.2023)

Biz büyük bir aileyiz, AK Parti, 01.12.2019, https://www.akparti.org.tr/haberler/biz-buyuk-bir-aileyiz-01122019-204331/ (վերջին մուտքը՝ 20.10.2023)

Ben 'reis sevdalısıyım' diyen vatandaşa İmamoğlu’ndan yanıt: Aynı seninki gibisin o da din, YouTube.com, https://www.youtube.com/watch?v=g1jk3-UOGKU (վերջին մուտքը՝ 20.10.2023)

Bu Alemde Reisi Tek Geçerim | Yeni Şarkı | AK Parti, YouTube.com, 23.05.2023 թ., https://www.youtube.com/watch?v=dXoB4O8EplE (վերջին մուտքը՝ 20.10.2023)

Cumhurbaşkanı Erdoğan, Eskişehir'deki "Reis'e Vefa Buluşması"na telefonla bağlandı, Anadolu Ajansı, 26.05.2023, https://www.aa.com.tr/tr/politika/ cumhurbaskani-erdogan-eskisehirdeki-reise-vefa-bulusmasina-telefonla-baglandi/2906861 (վերջին մուտքը՝ 20.10.2023)

Çözerse reis çözer, Elazığ Hakimiyet, 23.11.2017, https://www.elazighaki miyethaber.com/cozerse-reis-cozer/27582/ (վերջին մուտքը՝ 20.10.2023)

Dr. Cenk Yiğiter: Demokrasilerde reislik, führerlik olmaz, Evrensel, 17.05.2018, https://www.evrensel.net/haber/352707/dr-cenk-yigiter-demokrasilerde-reislik-fuhrerlik-olmaz (վերջին մուտքը՝ 20.10.2023)

Hani herkesin cumhurbaşkanı olacaktın?, Cumhuriyet, 05.07.2014, https://www.cumhuriyet.com.tr/haber/hani-herkesin-cumhurbaskani-olacaktin-90819 (վերջին մուտքը՝ 20.10.2023)

Haydi Reis bir daha Güldür sen yüzümüzü, Twitter.com, 15.05.2023, https://twitter.com/akgencistanbul/status/1658130868249022465 (վերջին մուտքը՝ 20.10.2023)

Her ulusalcı bir gün mutlaka reisçi olacak!, Diken, 09.08.2022, https://www.diken.com.tr/her-ulusalci-bir-gun-mutlaka-reisci-olacak/ (վերջին մուտքը՝ 20.10.2023)

Mehmet Metiner'den "Yalnız Kurt" eleştirisi: Kendini "Erdoğan sevdalısı" olarak tanıtan birinin verdiği cevap Reis adına üzücü, T24, 15.10.2022, https://t24.com.tr/haber/mehmet-metiner-den-yalniz-kurt-elestirisi-kendini-erdogan-sevdalisi-olarak-tanitan-birinin-verdigi-cevap-reis-adina-uzucu,1065942 (վերջին մուտքը՝ 20.10.2023)

N'olmuş Erdoğan'a "reis" diyorsak Atatürk'e de "reisicumhur" deniyordu, Oda TV, 24.10.2017, https://www.odatv4.com/siyaset/nolmus-erdogana-reis-diyorsak-ataturke-de-reisicumhur-deniyordu-125952 (վերջին մուտքը՝ 20.10.2023)

Ortası yok: Ya Reisçi olacaksın ya da Ekremci, Hürriyet, 28.06.2019, https://www.hurriyet.com.tr/yazarlar/ahmet-hakan/ortasi-yok-ya-reisci-olacaksin-ya-da-ekremci-41257479 (վերջին մուտքը՝ 20.10.2023)

Savcılık iddianamesi: 'Reis'in Erdoğan olduğunun bilinmemesi imkansız, SOL, 01.02.2018, https://haber.sol.org.tr/toplum/savcilik-iddianamesi-reisin-erdogan-oldugunun-bilinmemesi-imkansiz-227161

Staj ve çıraklık mağdurlarından Erdoğan’a mektup: ‘Çözerse Reis çözer’, Açıksöz, 28.10.2023, https://www.aciksoz.com.tr/haber/17372827/staj-ve-ciraklik-magdur larindan-erdogana-mektup-cozerse-reis-cozer (վերջին մուտքը՝ 10.11.2023)

Türkiye’nin reisi Recep Tayyip Erdoğan!, Sözcü, 04.07.2014, https://www.sozcu.com.tr/2014/gundem/turkiyenin-reisi-tayyip-548526/ (վերջին մուտքը՝ 20.10.2023)

Twitter.com, 28.05.2023, https://twitter.com/belginuygur10/status/ 1662874297185062917 (վերջին մուտքը՝ 20.10.2023)

Yurt dışında sevinç gösterileri sokaklara taştı, Anadolu Ajansı, 28.05.2023 https://www.aa.com.tr/tr/dunya/yurt-disinda-sevinc-gosterileri-sokaklara-tasti/2908099 (վերջին մուտքը՝ 20.10.2023)

ԺՈՂՈՎՐԴԻ ՌԵԻՍԸ. ՌԵՋԵՓ ԹԱՅԻՓ ԷՐԴՈՂԱՆԻ ԽՈՐՀՐԴԱՆՇԱԿԱՆ ՏԻՏՂՈՍԻ ԴԵՐԸ ԹՈՒՐՔԱԿԱՆ ՔԱՂԱՔԱԿԱՆ ՄՇԱԿՈՒՅԹՈՒՄ

Authors

DOI:

Keywords:

Abstract

References

Downloads

Published

How to Cite

Issue

Section

License

Most read articles by the same author(s)

issn

Information

Կատարեք Ներկայացում

Լեզու

Online ISSN	:
Print ISSN	:	1829-4340