Դավադրապաշտական տեսությունների տարածման դրական և բացասական հետևանքների համեմատական վերլուծություն
DOI:
https://doi.org/10.46991/BYSU:E/2024.15.1.044Keywords:
դավադրապաշտական տեսություններ, դավադրապաշտություն, ճանաչողական կողմնակալություններ, համեմատական վերլուծություն, քաղաքական նարրատիվներ, պոպուլիզմ, քաղաքական օտարումAbstract
Հոդվածը նվիրված է դավադրապաշտական տեսությունների տարածման սոցիալ-հոգեբանական, սոցիալ-քաղաքական, իմացաբանական հետևանքների համեմատական վերլուծությանը։ Հոդվածում, մասնավորապես, ցույց է տրվել, որ, չնայած այն հանգամանքին, որ դավադրապաշտական տեսությունների տարածումը հումանիտար և հասարակագիտական ակադեմիական շրջանակներում հիմնականում բացասական համբավ ունի, սակայն դրանց տարածման հետևանքները չի կարելի միանշանակորեն գնահատել որպես բացասական երևույթ։ Հոդվածում օգտագործվել են խնդրի վերաբերյալ միջգիտակարգային էմպիրիկ և տեսական ուսումնասիրությունների արդյունքները, անդրադարձ է կատարվել դավադրապաշտական տեսությունների տարածման սոցիալ-հոգեբանական, սոցիալ-քաղաքական, այնպես էլ իմացաբանական հետևանքների գնահատմանը։ Որպես դավադրապաշտական տեսությունների տարածման բացասական հետևանքներ՝ ներկայացվել են քաղաքական հաստատությունների նկատմամբ անվստահության խորացման, ժողովրդավարությանը սպառնալիքների, գիտության և գիտականության մերժողականության, սոցիալ-հոգեբանական խոցելիության դրսևորումները, իսկ որպես դրական հետևանքներ՝ քաղաքական թափանցիկության և հաշվետվողականության ընդլայնման, իրական դավադրությունների բացահայտման, աշխարհում մարդու ճանաչողական ադապտացման գործոնները։ Համեմատական վերլուծության արդյունքում եզրակացվել է, որ նախ դավադրապաշտական տեսությունների տարածման բացասական հետևանքները գերազանցում են դրական հետևանքներին, այնուհետև՝ դրական հետևանքներն ունեն կարճաժամկետ, մինչդեռ բացասական հետևանքները՝ երկարաժամկետ ազդեցություն։ Հոդվածի արդյունքները կարող են կիրառվել հումանիտար և հասարակագիտական հետազոտություններում, հանրային և պետական քաղաքականությունների մշակման գործում։
References
Բաբաջանյան Լ․, Դավադրապաշտական տեսությունների տարածման սոցիալ-քաղաքական սպառնալիքները, https://www.youtube.com/watch?v=xVDeUlmsJo&ab_channel=%3A%D4%B2%D5%B8%D6%82%D5%B6TV, :Բուն TV, հղումը հասանելի է 17․02․2024։
Բաբաջանյան Լ․, Պոպուլիզմի և դավադրապաշտական տեսության գաղափարական բաղադրիչները, Բանբեր Երևանի համալսարանի․ Փիլիսոփայություն, Հոգեբանություն, 2021, № 2, էջ 31-43։
Բաբաջանյան Լ․, Պոպուլիստական դավադրապաշտական տեսությունների տարածման քաղաքական սպառնալիքները, Բանբեր Երևանի համալսարանի․ Միջազգային հարաբերություններ, Քաղաքագիտություն, 2022, № 1, էջ 61-73։
Բաբաջանյան Լ․, Why are Spreading Deceptive Political Conspiracy Theories Ethically Wrong?, «Բանբեր Երևանի համալսարանի․ Փիլիսոփայություն, Հոգեբանություն», Երևան, 2023, No 2., էջ 31-32։
Apophenia, Carroll R.T., The Skeptic’s Dictionary, https://skepdic.com/apophenia.html, հղումը հասանելի է 17․02․2024։
Bale, J. M., Political Paranoia v. Political Realism: On Distinguishing Between Bogus Conspiracy Theories and Genuine Conspiratorial Politics, Patterns of Prejudice, 2007, 41(1), էջ 45–60։
Bergmann E., Butter M., Conspiracy Theory and Populism, Consequences of Conspiracy Theories, «Routledge Handbook of Conspiracy Theories» (խմբ․ Butter M. and Knight P.), Routledge, 2020, էջ 334-337։
Butler, L.D., Koopman, C. and Zimbardo, P.G., The psychological impact of viewing the film “JFK”: emotions, beliefs, and political behavioral intentions, Political Psychology, 1995, 16 (2), էջ 237-257։
Cassam Q., Vice Epistemology, The Monist, 2016, 99,
Coady D., Are Conspiracy Theorists Irrational? Episteme, Volume 4, Issue 02, 2007,
Coady D., Conspiracy Theory as Heresy, Educational Philosophy and Theory, Routledge, 2021, էջ 756-759:
Coady D., Cass Sunstein and Adrian Vermeule on Conspiracy Theories, Argumenta 3․2, 2018,
Grimes, D.R., On the viability of conspiratorial beliefs, PloS One, 11(1), 2016: https://journals.plos.org/plosone/article?id=10.1371/journal.pone.0151003 - հղումը հասանելի է 17․02․2023
Imhoff R․, Lamberty P․, Too special to be duped: need for uniqueness motivates conspiracy beliefs, European Journal of Social Psychology, 2017, էջ 724–734։
Jolley D., Mari S., Douglas K. M., Consequences of Conspiracy Theories, «Routledge Handbook of Conspiracy Theories» գրքում (խմբ․՝ Butter M., Knight P.), Routledge, 2020, էջ 231-242։
Jolley, D., Meleady R., Douglas, K.M., Exposure to intergroup conspiracy theories promotes prejudice which spreads across groups’, British Journal of Psychology, 2019, էջ 17-35։
Jolley D., Douglas K.M., The social consequences of conspiracism: exposure to conspiracy theories decrease intentions to engage in politics and to reduce one’s carbon footprint, BJP, 105 (1), 2014, էջ 35-36:
Krekó, P., Countering Conspiracy Theories and Misinformation, խմբ․ Butter, M., Knight, P., «Routledge Handbook of Conspiracy Theories» գրքում, London: Routledge, 2020, էջ 242-256։
Raikka J., Conspiracies and Conspiracy Theories: An Introduction, Argumenta 3․2, 2018, էջ 5-6։
Van Prooijen J․-W․, Douglas K․M․, Conspiracy theories as part of history: The role of societal crisis situations, Memory Studies, 2017, Vol. 10 (3), էջ 323–333։
Van Prooijen J.-W., Psychological benefits of believing conspiracy theories, Current Opinion in Psychology, Elsevier, 2022, 47:101352:
Uscinski J.E., Parent J.M., American Conspiracy Theories, Oxford University Press, New York, 2014, էջ 32։
Uscinski, J. E., Parent, J., Torres, B., Conspiracy theories are for losers, APSA 2011 Annual Meeting Paper, 2011 https://ssrn.com/abstract=1901755 , հղումը հասանելի է 17․02․2024։
Downloads
Published
How to Cite
Issue
Section
License
Copyright (c) 2023 Բանբեր Երևանի համալսարանի
This work is licensed under a Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License.
